Niet je grootmoeders hondenbrood…

Tekst: Linda P. Case a.k.a. The Science Dog

Nederlandse vertaling: Alfred Ballast

Toen ik bezig was met mijn masteropleiding, beval een medestudent me een boek aan genaamd ‘The Structure of Scientific Revolutions’, geschreven door Thomas Kuhn. Gepubliceerd in 1962, werd dit boek in de ’80-er jaren al beschouwd als een klassieker in de filosofie van de wetenschap. Kuhn is verantwoordelijk voor het definiëren en het populariseren van het begrip “paradigmaverschuivingen.” Hij legt uit dat in het verleden wetenschappelijke vooruitgang zich heeft voorgedaan als een reeks van relatief rustig perioden, afgewisseld door intellectueel abrupte “revoluties.” Dit zijn ontdekkingen die zo nieuw en onverwacht zijn, dat ze de hele manier veranderen waarop we wetenschap doen, nadenken over een onderwerp, of zelfs over ons leven. Eenmaal geaccepteerd, vervangen deze nieuwe concepten volledig degene die hen voorafgingen.

 

 

Paradigmaverschuivingen

Een paradigmaverschuiving is een verandering van de ene manier van denken naar een andere; een nieuwe manier van kijken naar een oud probleem. Deze verschuivingen gebeuren niet zomaar, maar worden in gang gezet door mensen met grote geesten of door gebeurtenissen van grote betekenis. Bijvoorbeeld de ontwikkeling van de landbouw veranderde de mens van nomadische jager-verzamelaars tot locatiegebonden gemeenschapsbouwers. Hetzij goed of slecht, dit liet ons toe om de hele planeet te bevolken en te domineren. Vergelijkbaar aan hoe Darwin’s evolutietheorie niet alleen de manier veranderde waarop we keken naar alle andere soorten op de planeet, maar (met wat voortdurende weerstand) ook hoe we het menszijn zelf beschouwen.
Paradigmaverschuivingen kunnen ook worden veroorzaakt door nieuwe uitvindingen. De uitvinding van de drukpers in 1400 leidde tot een ongekend behoud en verspreiding van kennis en had een belangrijke rol in de wetenschappelijke revolutie. In onze eigen tijd, hebben de introductie van de personal computer en het internet culturele gevolgen die ons persoonlijke en professionele leven hebben beïnvloed op een manier waarop we nooit hadden kunnen anticiperen. Deze veranderingen leiden allemaal tot een vervanging van oude overtuigingen of manieren van doen door een geheel nieuw paradigma.

Op het gevaar af van overdramatiseren, lijkt het erop dat we vandaag de dag midden in een paradigmaverschuiving zitten die beïnvloedt hoe we denken over commerciële huisdiervoeders en de beste manier om onze honden te voeden. Hoewel niet een levensveranderende gebeurtenis voor de meeste mensen, en misschien zelfs niet voor de meeste hondenmensen, zijn de veranderingen die we zien in de huisdiervoedingsindustrie en in de houding van eigenaren gedurende de laatste zeven jaar ongekend – en zeker de moeite waard om te onderzoeken.
Realiseer je dat de diervoedingsindustrie letterlijk werd “geboren” begin ’60-er jaren als gevolg van de ontwikkeling van het extrusieproces. Het produceren van droge voedingsmiddelen die voorzien in een complete voeding, die goed konden worden bewaard en die handig waren, stond hondeneigenaren toe om hun honden te voeren met een enkel product voor een relatief lage prijs en zich daarbij goed te voelen.

Diervoedingskeuze explodeert

Vanaf het midden van de jaren 1980 vond een sterke toename plaats van het onderzoek naar de voedingsbehoeften van honden, zowel op universiteiten als in de private sector (diervoedingsbedrijven). Deze uitbreiding vond voor een groot deel plaats als gevolg van het toenemende belang dat honden hadden in onze levens en het rond die relatie creëren van een hele huisdierindustrie. De vooruitgang in ons begrip van hondenvoedingsbehoeften en -voedingsgedrag leidde tot verbeteringen in de kwaliteit van veel voedingsmiddelen. En leidde tot een explosie in het aantal merken en producten die beschikbaar zijn voor hondeneigenaren.
Bij het begin van het nieuwe millennium, voerde meer dan 90 procent van de Amerikanen een commercieel droog (geëxtrudeerd) hondenvoer aan hun hond. De explosie van levensfase- en levensstijlvoedsel is vrijwel uitsluitend opgetreden binnen het geëxtrudeerde droge productsegment. Naast puppy- en volwassen voedsel, zagen we de ontwikkeling van producten die zich op verschillende volwassen formaten richten, op verschillende activiteit, op verschillende rassen en op verschillende gezondheidssituaties. De diversiteit aan bestanddelen van voedingsmiddelen is navenant toegenomen, met de toevoeging van nieuwe eiwitbronnen, granen (of geen granen), soorten vet en “functionele” nutriënten.

 

 

Aan de zakelijke kant waren de ’90-er jaren en begin jaren 2000 getuige van een ongekende groei in de verkoop, gevolgd door een epidemie van diervoedingsfusies en overnames. Kleine, particuliere huisdiervoedingsbedrijven en hun merken werden opgeslokt door een handvol multinationals. Na verloop van tijd werd een enkel bedrijf de eigenaar van niet alleen meerdere voedingsmerken, maar ook van tal van productlijnen binnen deze merken. In de vroege jaren 2000, was de meerderheid van de huisdiervoedingsmerken verkocht in de Verenigde Staten in handen van de “vijf reuzen” van de huisdiervoedingsindustrie: Mars Petcare; Nestle Purina-PetCare; Colgate-Palmolive (eigenaar van Hills); Procter & Gamble (P & G) Pet Care; en Del Monte Foods (onlangs omgedoopt tot Big Hart). Deze vijf zijn inmiddels verder geconsolideerd tot vier, nadat Mars alle diervoedingsmerken van P & G (Eukanuba, Iams en Natura) kocht in april 2014.

Terugroepactie huisdiervoeding 2007

De paradigmaverschuiving in voedsel voor huisdieren die begon in de vroege jaren 2000, versnelde enorm in het voorjaar van 2007. Helaas kwam deze verandering niet tot stand in reactie op een nieuwe ontdekking of een innovatieve vorm van voedsel voor huisdieren. Integendeel, deze kwam op gang door een terugroepactie van diervoeding van ongekende proportie. Die werd veroorzaakt door de opzettelijke namaak van een gangbaar voedselingrediënt.
Het probleem begon toen talloze honden en katten plotseling ziek werden met nierfalen, waarvan vele niet herstelden. Hoewel we inmiddels weten dat het bedrijf dat verantwoordelijk was, Menu Foods, begin maart was begonnen om het probleem te onderzoeken, duurde het weken voordat naar aanleiding van de klachten van consumenten een vrijwillige terugroepactie op touw werd gezet.

 

 

 

Ergste nachtmerrie

Ik herinner me die tijd goed. Mijn moeder en ik woonden samen een Canine Freestyle seminar bij in St. Louis, Missouri. Mijn moeder, ook een trainster, was bestuurslid van de NADOI (National Association of Dog Obedience Instructors) en dit seminar werd gehouden in combinatie met de jaarlijkse bijeenkomst van deze organisatie. Tijdens een seminarpauze kwam een oude vriendin van mijn moeder bij ons zitten. Huilend vertelde ze dat ze haar geliefde jonge Duitse herder eerder die week had verloren aan een nierziekte, veroorzaakt door het bedorven voedsel. Het meest hartverscheurende detail dat ik me herinner van dat gesprek, was dat de radeloze vrouw ons vertelde van haar voortdurende pogingen om haar zieke hond te verleiden van het bedorven voedsel te eten, voordat ze wist dat dit voedsel eigenlijk de ziekte van haar hond veroorzaakte – en uiteindelijk zijn dood. Ze sprak van hoe ze het voedsel opwarmde en er kleine lekkernijen aan toevoegde, in een poging om haar jongen daarmee weer gezond te maken. Voor mij, en ook voor mijn moeder en de anderen in de kamer, gaf dit een zeer persoonlijk gezicht aan de statistieken van huisdierziekte en -verlies waarover we lezen in de media. Het is een understatement om te zeggen dat het verliezen van een hond op een zodanige wijze de ergste nachtmerrie is voor elke hondenliefhebber…

In de loop van de volgende maanden en in de vroege zomer werd de omvang van het probleem ontstellend duidelijk. Volgens Dr Stephen Sundlof, destijds het hoofd van het FDA Centrum voor Diergeneeskunde, werd de verontreiniging veroorzaakt door een verandering van ingrediëntenleverancier. Inkopers van Menu Foods waren onlangs overgegaan naar een nieuwe leverancier van tarwegluten, een ingrediënt dat wordt verwerkt in conserven als verdikkingsmiddel en bindmiddel. Ze waren overgestapt naar een in Arizona gevestigd bedrijf genaamd ChemNutra, dat het ingrediënt importeerde uit China. ChemNutra bood de tarwegluten aan tegen een prijs die ongeveer 30 procent lager was dan de kosten van het maken (dus niet de verkoopprijs!) van het ingrediënt in de VS. Uiteindelijk werd bekend dat Chinese leveranciers opzettelijk twee non-food verbindingen, melamine en cyanuurzuur, toevoegden aan tarwemeel om het meel te doen lijken op het duurdere bestanddeel dat tarwegluten zijn. De vervalsing had het effect van het verhogen van schijnbare eiwitniveaus van het ingrediënt op een bedrieglijke manier, en stelde daarmee het bedrijf in staat een hogere prijs te vragen voor wat eigenlijk een zeer lage kwaliteit product was. We weten nu dat wanneer melamine en cyaanzuur samen aanwezig zijn in diervoer, ze kristalliseren tot een complex dat accumuleert in de nieren, wat leidt tot nierschade en dood. Tegen het einde van de ramp werd geschat dat meer dan 5.000 huisdiervoedingsproducten waren besmet en moesten worden teruggeroepen, en duizenden katten en honden werden ziek of stierven.

Dit gebeuren, samen met een aantal latere diervoedingsterugroepacties vanwege salmonella en aflatoxine (een vergiftiging die ontstaat door schimmelbesmetting van maïs- of tarwe-ingrediënten), heeft bij hondenbezitters geleid tot veranderingen in het begrip van hoe voedsel voor huisdieren werd gemaakt in de Verenigde Staten – en tot een dramatische verschuiving in de algemene perceptie van de diervoedingsindustrie. Misschien wel de grootste schok voor hondenbezitters was de onthulling dat een enkele fabrikant, in dit geval Menu Foods Limited, verantwoordelijk was voor de productie van tientallen merken van huisdiervoedsel. Merken die eigendom waren van een grote verscheidenheid aan huisdiervoedselbedrijven, waaronder de eerder besproken “grote vijf “. Dientengevolge werden verschillende merken van voedingsmiddelen vaak geproduceerd met dezelfde ingrediënten, die afkomstig zijn van een gemeenschappelijke leverancier. Misschien nog belangrijker was het besef dat veel ingrediënten van huisdiervoedsel afkomstig zijn van buiten de Verenigde Staten. Vaak uit landen als China, die op dat vlak weinig of onvoldoende wettelijke normen hadden. Gezamenlijk leidden de waarheden die werden geopenbaard in de nasleep van de grootste en meest verwoestende huisdiervoedingsterugroepactie in de geschiedenis tot een snelle daling van het consumentenvertrouwen en tot een toegenomen scepsis aangaande diervoedingsbedrijven en hun producten.

 

 

Andere culturele verschuivingen

Terwijl terugroepacties in huisdiervoeding dramatisch zijn en zeer saillante voorbeelden, heeft een aantal andere culturele veranderingen ook bijgedragen aan de paradigmaverschuiving in diervoeding. Het is algemeen bekend bij mensen die in de huisdiervoedingsindustrie werken, dat trends die zich in de menselijke voedingsindustrie voordoen heel betrouwbaar voorspellen wat we een paar jaar later kunnen verwachten in de diervoedingsindustrie. Een recent voorbeeld hiervan is de toegenomen populariteit van graanvrij hondenvoer. Deze voedingsmiddelen hebben hun oorsprong in de glutenvrije en uiteindelijk graanvrije beweging in de menselijke voeding. Graanvrije merken hondenvoer waren vrijwel onbestaand voor het jaar 2000. Vandaag de dag, biedt bijna elke diervoedingsbedrijf een speciaal graanvrij merk of productlijn en een aantal bedrijven verkoopt niets dan alleen graanvrije producten.
Net zoals de interesse is gegroeid over waar en hoe ons eigen voedsel wordt geproduceerd, zo is de interesse toegenomen om meer te weten over de herkomst van het voedsel dat we voeren aan onze honden en katten. Eigenaren zijn steeds verder gevorderd in hun kennis van voedsel en zijn meer bereid dan ooit om de ingrediënten en etikettering te onderzoeken. Marktsegmenten die ooit werden beschouwd als klein en “niche” zijn nu mainstream. Sommige eigenaren kiezen bewust alleen voedingsmiddelen die biologische ingrediënten bevatten, sommige schuwen alle voedingsmiddelen die genetisch gemodificeerde organismen bevatten en andere stappen over op rauw voer voor hun honden. Velen zijn bezorgd over de bron van de ingrediënten in voedingsmiddelen en over wie het voedsel van hun hond produceert. En sommigen zijn net zo bezig met het milieu of dierenwelzijnsproblemen rond hun eigen voedsel als rond dat van hun honden, of met het alleen consumeren van voedsel dat lokaal of regionaal is geproduceerd.

Niet alleen meer je oma’s hondenbrood…

Dus, laten we eens zien waarheen precies de huisdiervoeding-paradigmaverschuiving ons heeft geleid. Gedurende de laatste 5 jaar was de huisdiervoedingsindustrie getuige van een explosie aan innovatie en de ontwikkeling van nieuwe voedingsfilosofieën en producten. De ontwikkeling van de extrusie in de vroege ’60-er jaren leidde bijna onmiddellijk tot een revolutie in de huisdiervoedingsindustrie. Grotendeels omdat het leidde tot de massaproductie van voedingsmiddelen die comfortabel en efficiënt waren en die konden worden opgeslagen voor lange periodes. Omdat het extrusie-kookproces zetmeel efficiënt kookte en resulteerde in zowel een toegenomen verteerbaarheid als een verbeterde smaak, bevatten droge voedingsmiddelen een relatief hoog aandeel van zetmeel, plus diverse bronnen van dieren- en/of plantaardige eiwitten, dierlijke of plantaardige vetten/oliën en vitaminen/mineralen “pre-mixen”.
Gemak is voor veel hondenbezitters een aantrekkelijke eigenschap van geëxtrudeerd droog voedsel. Niet alleen zijn deze voedingsmiddelen gemakkelijk op te slaan en te voeren, maar ze kunnen worden gekocht bij elke supermarkt in Amerika’s winkelcentra. Eigenaren kunnen droog hondenvoer kopen bij massamarkt retailers zoals Walmart, Target en zelfs Walgreens. Samen zijn deze grote retailers verantwoordelijk voor meer dan 70 procent van de hondenvoerverkoop. Huisdier-superstores zijn verantwoordelijk voor ongeveer een vijfde van de omzet, op afstand gevolgd door de kleine huisdierbenodigdheden winkels. In het algemeen is de perceptie van de eigenaren dat een hogere kwaliteit (dat wil zeggen, premium) voedingsmiddelen verkrijgbaar is bij de huisdierbenodigdheden winkels, terwijl de lagere kwaliteit merken, die ook lager liggen in kosten, gemakkelijk kan worden gekocht bij supermarktketens en massamarkt retailers. Over het algemeen genomen zijn deze verschillen waar.

 

 

Niettegenstaande de aanhoudende populariteit van geëxtrudeerde voedingsmiddelen, is er een aantal geheel nieuwe benaderingen van de productie van hondenvoeding. Deze hebben zich in de afgelopen jaren ontwikkeld als onderdeel van de paradigmaverschuiving – en dat betekent een nieuwe reeks van keuzes voor hondenbezitters. Een aantal van deze benaderingen, zoals dehydratie en vriesdrogen, wordt vooral gebruikt om veilige en houdbare rauwe levensmiddelen te produceren. Andere zijn een nieuwe benadering van het koken en opslaan van voedsel dat andere ingrediënten bevat dan die gewoonlijk zijn opgenomen in droge voedingsmiddelen. Waarbij die in sommige gevallen ingrediënten bevatten die nooit komen buiten de toevoerstroom met de kwalificatie “eetbaar” (USDA term voor voedingsmiddelen voor menselijke consumptie). Daarmee zijn deze geclassificeerd als geproduceerd uit voor menselijke consumptie geschikte kwaliteit ingrediënten en met gebruik van productiemethoden voor menselijk voedsel. Hoewel deze voedingsmiddelen nog steeds een relatief klein deel van de diervoedingsmarkt omvatten, denk ik dat ze een reflectie zijn van de verbeterde innovatie en verkenning naar nieuwe mogelijkheden die ontstaan tijdens het nieuwe tijdperk van voedsel voor huisdieren. Evenals dat ze beantwoorden aan de hondenbezitters die een hogere transparantie eisen van de huisdiervoedingsindustrie, samen met een hogere kwaliteit en veiliger voedsel.
Onderstaande opsomming geeft een overzicht van een aantal vormen van deze aanpak en geeft een paar voorbeelden van merken* die je kunt verkennen, mocht je daarvoor kiezen. (Opmerking: Het overzicht bevat niet een volledige lijst van merken, maar is bedoeld om een willekeurig gekozen groep van merken als voorbeelden te geven).

*) Note vertaler: Het overzicht is geënt op het aanbod op de Amerikaanse markt. Niet alle genoemde merken zijn in Nederland/België verkrijgbaar. Hier en daar heb ik de in het artikel genoemde voorbeelden aangevuld met merken die hier wel geleverd worden. Dat is om meer beeld te geven; ik bedoel er nadrukkelijk niet mee die merken aan te bevelen.

Dehydrateren
Dehydrateren houdt in het verwijderen van het meeste water uit de gemengde en gemalen grondstoffen. Zachte verwarming tijdens het dehydrateren doodt micro-organismen en kookt het eten gedeeltelijk. Porties zijn te rehydrateren door warm water toe te voegen, onmiddellijk voorafgaand aan het voeren. Merken: The Honest Kitchen, Addiction, ZiWi Peak

Gevriesdroogd
Ingrediënten worden gemengd en vervolgens onder vacuüm bevroren, wat het productvocht rechtstreeks omzet van de vaste fase naar de gasfase. Porties worden gerehydrateerd met warm water. Merken: Stella & Chewy’s, Nutrisca, Orijen, SoJo, K9 Natural

Gekoeld
Ingrediënten zijn zacht gekookt (niet geëxtrudeerd), in rollen of porties gevormd en gekoeld. Merken: FreshPet

Bevroren (gekookt)
Ingrediënten zijn zacht gekookt (niet geëxtrudeerd) en vervolgens ingevroren. Kunnen zowel volledige en gebalanceerde voeders zijn, of een voormengsel waaraan thuis andere ingrediënten moeten worden toegevoegd. Merken: Evermore, Bil-Jac, Buddy’s Kitchen

Bevroren (rauw)
Ingrediënten worden gecombineerd, bevroren en verpakt als rollen of individuele maaltijdformaat porties. Merken: Stella & Chewys, Nature’s Variety, Bravo!

Voormengsels
Een bevroren of gevriesdroogd mengsel van hetzij niet-dierlijke componenten (waaraan de eigenaar gekookt of rauw vlees toevoegt) of vleesingrediënten (waaraan de eigenaar groenten, vruchten, en/of granen toevoegt). Merken: Fresh Oasis, SoJo, Bravo!

Rauw gecoat
Gebakken of geëxtrudeerde brokjes bekleed met gevriesdroogde (meestal rauwe) ingrediënten. Merken: Great Life, Instinct (lekkernijen)

OPMERKING: Dit artikel is overgenomen uit mijn boek ‘Dog Food Logic’ (Dogwise Publishing, 2014), hoofdstuk 7, pagina’s 116-119.

Linda P. Case, The Science Dog, 24 oktober 2014.
https://thesciencedog.wordpress.com/…/not-your-grandmother…/

Note: Ik heb de tekst niet een-op-een vertaald maar deze op ondergeschikte onderdelen enigszins bewerkt om hem toegankelijker te maken.

Last but not least: dank aan Charlotte Post voor het onder mijn aandacht brengen van dit artikel.