Wat maakt een hond een goede hulphond? Uit een recent onderzoek is gebleken dat de mate van succes te maken heeft met de manier waarop de moeder in het nest is omgegaan met de pups. Pups met moeders die hen veel aandacht en verzorging geven, blijken later een grotere kans te hebben om afgekeurd te worden als hulphond. Het zijn opvallende resultaten, zeker omdat er bij honden tot op heden nog maar weinig onderzoek is gedaan naar het verband tussen die vroege interacties met de moeder en het latere functioneren van de pup.
Verschillende opvoedingsstijlen
Binnen de menselijke psychologie is er al lange tijd een discussie gaande over het effect van verschillende opvoedingsstijlen op de ontwikkeling van het kind. Hoeveel liefde, steun en aandacht heeft een kind nodig om uit te groeien tot een emotioneel stabiele en zelfstandige volwassene? De eerste onderzoeken op dit gebied werden in de jaren vijftig van de vorige eeuw uitgevoerd door de psycholoog Harry Harlow van de Universiteit van Wisconsin. Hij gebruikte hiervoor resusaapjes. Uit de resultaten bleek onder andere dat de aapjes die weinig tot geen interactie met hun moeders hadden en nauwelijks werden aangeraakt, zich ontwikkelden tot sociaal onbekwame, angstige en slecht functionerende volwassen apen.
Helikopterouders
De laatste jaren is er echter ook steeds meer aandacht voor de vraag wat het met kinderen doet als hun ouders overdreven bezorgd en overbeschermend zijn. Deze ‘helikopterouders’ willen graag overal invloed op hebben en zijn zeer intensief betrokken bij hun kinderen. Doordat er van alles voor hen geregeld wordt, zullen deze kinderen weinig ervaring opdoen met tegenslagen of andere moeilijkheden die zij tijdens hun leven zullen tegenkomen. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat kinderen van helikopterouders geen goede probleemoplossers zijn, dat zij te hoge verwachtingen hebben van de wereld om hen heen, over een overdreven gevoel van eigenwaarde beschikken en dat zij slecht omgaan met tegenslagen.
(tekst loopt door onder de afbeelding)
The Seeing Eye
Maar hoe zit het nu met het effect van de opvoedingsstijl op de ontwikkeling van de pup en het latere functioneren van de volwassen hond? Psychologe Emily Bray van het Arizona Canine Cognition Center aan de Universiteit van Arizona besloot dit te onderzoeken. Samen met een team van de Universiteit van Pennsylvania verzamelden zij data van 98 puppies bij The Seeing Eye, een organisatie in het Amerikaanse New Jersey waar blindengeleidehonden gefokt, opgevoed en getraind worden.
Zij kozen vanwege een aantal redenen voor hulphonden als onderzoeksgroep. Ten eerste groeien de puppies bij The Seeing Eye op in één enkele locatie, onder redelijk gecontroleerde omstandigheden. Ten tweede kan er op een duidelijke manier gemeten worden of een hond wel of niet succesvol is; hij slaagt voor het programma en wordt uiteindelijk een hulphond of niet. Ten derde moet een hulphond dikwijls moeilijke taken uitvoeren; hij moet in staat zijn om te navigeren in complexe en vaak onvoorspelbare omgevingen terwijl hij tegelijkertijd gehoorzaam moet blijven en zijn aandacht bij de eigenaar moet houden. De mate van succes bij het uitvoeren van deze taken is ook een factor die gemeten zou kunnen worden en in verband kan worden gebracht met de opvoedingsstijl van de moeder.
Onderzoek
Bray en haar collega’s verzamelden data van 98 puppies tijdens de eerste vijf weken van hun leven; 39 Duitse herders, 44 Labrador retrievers en 15 Golden retrievers. De onderzoekers wilden weten of zij de moeders konden onderscheiden op basis van de manier waarop zij met de pups omgingen. Zij documenteerden zaken als de houding van de moeder tijdens het zogen en hoeveel tijd zij spendeerde aan het wassen en verzorgen van de pups.
Na het analyseren van de data bleek dat er inderdaad sprake was van verschillen tussen de moeders met betrekking tot de hoeveelheid aandacht die zij aan de pups besteedden.
Opvallende resultaten
Om te bepalen wat het effect hiervan is op latere leeftijd, zochten de onderzoekers de pups twee jaar later opnieuw op. Wat bleek? De pups die het meeste aandacht hadden gehad van hun moeder, hadden een kleinere kans om te slagen voor het trainingsprogramma van de blindengeleidehondenschool! Van de 32% van de honden die waren afgewezen voor het programma, had het merendeel extra verzorging en drinktijd gekregen. Van groot belang bleek ook de positie van de moeder tijdens het zogen; de pups waarvan de moeder grotendeels een liggende positie had aangenomen, hadden minder kans om te slagen voor het trainingsprogramma.
Liggend of staand
Dit heeft te maken met het feit dat dat de pups vrije toegang hebben tot de melk als de moeder op haar zij ligt; ze hoeven er niet of nauwelijks moeite voor te doen. Als de moeder staat of zit, moeten de pups er echter wat harder voor werken. Op basis van deze resultaten suggereerden de onderzoekers dat het beter is als de moeder een paar kleine hindernissen voor haar nakomelingen creëert omdat zij hierdoor leren dat het leven obstakels met zich meebrengt die overwonnen kunnen worden.
Het lijkt erop dat pups die vaker verticaal moeten drinken en wat meer moeite moeten doen voor hun melk meer doorzettingsvermogen en vindingrijkheid ontwikkelen en beter in staat zijn bepaalde problemen op te lossen dan pups die liggend drinken.
Naarmate zij ouder worden, kunnen deze honden vaak beter omgaan met onbekende obstakels, objecten en situaties. Tevens kunnen zij hun instinctieve reacties beter onderdrukken dan de honden waarvoor de hoeveelheid aandacht en melk altijd vanzelfsprekend was.
(tekst loopt door onder de afbeelding)
Gedragstesten
Naast de observaties die werden gedaan toen de honden ongeveer twee jaar waren, namen de onderzoekers ook nog enkele gedragstesten af rond de leeftijd van 15 maanden. Hiermee wilde zij kijken of het mogelijk was te voorspellen welke honden het meeste succes zouden hebben als blindengeleidehond.
Zo moesten de honden bijvoorbeeld een probleem zien op te lossen dat bestond uit verschillende stappen. Alleen als zij alle stappen doorliepen, kregen zij toegang tot iets lekkers. Een dergelijke taak vraagt veel doorzettingsvermogen omdat de honden in de eerdere stadia niet worden beloond en toch door moeten gaan om tot een succesvolle afronding te komen.
Bij andere tests werd er onder meer gekeken hoe de honden reageerden op een speelgoedkat of op een paraplu die plotseling werd geopend. Het zal niet als een verrassing komen dat de honden die in de eerste weken van hun leven meer moeite hadden moeten doen voor aandacht en melk de taken het beste uitvoerden. Deze gedragstesten dienden daarmee als een goede voorspeller voor het latere succes als hulphond.
(tekst loopt door onder de afbeelding)
Conclusies
Hoofdonderzoekster Bray vat de resultaten als volgt samen: “Je hebt je moeder nodig, maar moeders die teveel aandacht geven en te gedienstig zijn geven hun pups niet de kans zelf te reageren op kleine uitdagingen. Puppies moeten de gelegenheid krijgen om te gaan met bepaalde obstakels zonder dat hun moeder er elke keer is om ze te helpen”.
Ze geeft echter ook aan dat er op basis van de onderzoeksresultaten niet meteen verregaande conclusies getrokken moeten worden. Hoewel het er zeker op lijkt dat pups die wat meer uitdagingen ervaren in het nest het beter zullen doen als hulphond moeten andere factoren – zoals hormonale en/of genetische invloeden – niet worden uitgesloten. Toekomstig onderzoek moet ons meer inzicht geven in de precieze werking van deze mechanismes.
Huishond of hulphond
Wat zeggen deze bevindingen nu over de geschiktheid van een hond als ‘gewone’ huishond? Zijn pups die meer moeite moeten doen hierin ook succesvoller dan pups die aandacht en melk in overvloed krijgen? Zoals al eerder aangegeven is er op dit gebied nog niet veel onderzoek gedaan maar uit het weinige wat er over bekend is, kunnen we opmaken dat dit niet het geval is. Sterker nog, het lijkt erop dat er sprake is van het tegenovergestelde; uit een van de onderzoeken* bleek dat de pups die een moeder hadden die zich juist veel met hen bemoeide (in de zin van aandacht en verzorging) socialer en aanhankelijker waren. Zij pasten zich beter aan aan de sociale situaties waar huishonden doorgaan mee te maken krijgen.
Voorspellingen
Eigenlijk blijkt hieruit alleen nog maar meer hoeveel effect de opvoedingsstijl van de moeder in de eerste weken van het leven van een pup daadwerkelijk heeft. Het zou zeer waardevol zijn als dergelijke inzichten uiteindelijk toegepast kunnen worden in de praktijk zodat er specifieke voorspellingen kunnen worden gedaan omtrent de toekomstige capaciteiten van de pup.
Onderschrift: De pups die staand moesten drinken bleken later meer succes te hebben als blindengeleidehond. Zij kunnen vaak beter omgaan met onbekende obstakels, objecten en situaties.
(Verschenen in Onze Hond nr. 10, 2017/2018)
Aangehaalde onderzoeken:
Emily E. Bray, Mary D. Sammel, Dorothy L. Cheney, James A. Serpell, and Robert M. Seyfarth, (2017). Effects of maternal investment, temperament, and cognition on guide dog success. Proceedings of the National Academy Of Sciences.
*Foyer, P., Wilsson, E. & Jensen, P. (2016). Levels of maternal care in dogs affect adult offspring temperament. Scientific reports, 6, 19253.