Je hebt er vast weleens over gehoord; balanstraining, of balans en coördinatie. En zo zijn er nog een paar benamingen voor deze relatief nieuwe tak van hondentraining waarbij je verschillende oefeningen met je hond kunt doen om hem bewuster te maken van zijn lichaam en zijn coördinatie te verbeteren.
Waarom is balanstraining nu eigenlijk zo populair? Waarom zou het zo goed zijn voor onze honden en wat zijn de risico’s? Slaan we soms niet een beetje te ver door in deze nieuwe trainingsvorm, zoals wanneer reguliere gehoorzaamheidstrainingen volledig vervangen worden door balans- en coördinatie cursussen?
Waarom balanstraining?
Steeds meer hondenscholen integreren deze oefeningen in hun lessen of bieden aparte cursussen balanstraining aan. Er zijn vele verschillende oefenmaterialen in allerlei soorten en maten te koop, zoals pindaballen, balanskussens, (mini) trampolines, cavaletti materiaal, balanstouwen en balansborden. Het veelzijdige aanbod wordt daarnaast nog eens regelmatig aangevuld met nieuwe producten en het is tevens mogelijk gebruik te maken van huis-, tuin-, en keukenmaterialen zoals ladders of opstapkrukjes.
Er worden vele goede redenen gegeven om balanstraining te gaan doen met je hond. Een greep uit alle genoemde voordelen: geschikt voor alle leeftijden en rassen, ondersteunt het groeiproces, bevordert concentratie, zelfvertrouwen, coördinatie, conditie, evenwicht en spieropbouw, verhoogt de algehele weerstand, zorgt voor bewustwording van het lichaam, voorbereiding op actieve hondensporten, geschikt voor oudere honden en honden die moeten revalideren en bevordert de communicatie en de samenwerking tussen hond en eigenaar.
Ontstaan
Hoewel niet helemaal duidelijk is hoe en waarom balanstraining precies ontstaan is, kan er vermoedelijk worden uitgegaan van een combinatie van factoren; door de toenemende populariteit van hondensporten en daarmee een toenemende kans op blessures en overbelasting kwam er meer interesse in methodes die het hondenlichaam op een goede manier voorbereidden op deze sporten. Door het voortschrijdend inzicht op wetenschappelijk gebied kreeg men daarnaast steeds meer kennis over (de ontwikkeling van) het bewegingsapparaat van de hond en goede resultaten op het gebied van de dierenfysiotherapie droegen vervolgens bij aan het ontwikkelen van methodes die breed inzetbaar waren. Al snel ontdekte men dat de aldus ontwikkelde balans- en coördinatietraining niet alleen uitermate geschikt was voor het voorbereiden van de hond op lichamelijke inspanning maar ook voor allerlei andere zaken, die hierboven beschreven staan. Daarop werd de training opgepikt door steeds meer mensen binnen de hondenwereld, zoals dat gaat met dingen die in de praktijk goed blijken te werken. Inmiddels zou je zelfs kunnen spreken van een hype. Hierin schuilt echter ook het gevaar; zodra een stevig onderbouwde en zorgvuldig ontwikkelde methode zich aan het professionele circuit ontworsteld en ten prooi valt aan kopieergedrag, gaat er onvermijdelijk een deel van de kwaliteit verloren. Ja, balanstraining kan absoluut een zeer positieve bijdrage leveren aan de algehele lichamelijke en geestelijke gesteldheid van de hond maar het is belangrijk dat je je ook bewust bent van de gevaren. Lees dus eerst even verder voordat je naar de dichtstbijzijnde hondenschool rent om je in te schrijven voor een cursus!
Risico’s
Misschien ben je ook wel enthousiast geworden door al die leuke foto’s en filmpjes die je op de sociale media voorbij ziet komen. Het ziet er natuurlijk gaaf uit: honden die in staat zijn tot allemaal ingewikkelde posities op wiebelige materialen. Daarbij worden er dan vaak nog een paar knappe kunstjes vertoont waardoor het geheel er voor veel hondenbezitters erg aantrekkelijk uitziet. Helaas is het allemaal niet zo leuk als het lijkt; veel (natuurlijk niet allemaal!) van deze filmpjes worden gemaakt door mensen die de klok wel hebben horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt. Anders gezegd; er wordt soms maar wat aangerommeld. Dit is een goed voorbeeld van de manier waarop men zich laat leiden door en doorslaat in de waan van de dag.
Zo kan het ook gebeuren dat hondenscholen en hondentrainers het concept overnemen. Daar is op zich niets mis mee, mits het op de juiste wijze gebeurt. Het komt echter regelmatig voor dat alleen de verpakking wordt gekopieerd en niet de inhoud; men gaat er te makkelijk vanuit dat een hond op een pindabal laten balanceren een ‘koud kunstje’ is waarvoor men alleen wat kennis hoeft te hebben van hondengedrag en -training. Er wordt dan echter voorbij gegaan aan het feit dat balanstraining (en coördinatie) ontstaan is vanuit een behoefte om het lichaam van het hond sterker te maken en blessures te voorkomen. Net als bij het menselijk lichaam komt hier kennis over het skelet en het spierstelsel aan te pas. Je kan niet zomaar een hond belasten op manieren waarvan je geeneens weet of hij het wel aan kan; er moet rekening gehouden worden met zaken als ras, leeftijd, lichaamsbouw, medische problematiek, geestelijke gesteldheid, enzovoort. Zoals Sam Turner en Martine Burgers schrijven in hun boek ‘Een hondenleven lang fysiek en mentaal in balans. Elke pup een goede start’: “de belasting (hoeveel druk, gewicht of last een hond moet dragen) en de belastbaarheid (hoeveel fysieke dan wel emotionele/mentale druk, gewicht of last een hond kan dragen) moeten in evenwicht zijn om een hond zo goed mogelijk te kunnen laten functioneren. Zolang de belasting niet groter is dan de belastbaarheid, worden er geen grenzen overschreden. Een lichaam komt in de problemen als de belasting groter is dan de belastbaarheid. In dat geval kan het dier de last niet aan en zullen er, op kortere of op langere termijn, klachten ontstaan”. Zo is de belastbaarheid van een pup (nog volop in de groei) bijvoorbeeld veel lager dan die van een gezond volwassen dier.
Kennis over het bewegingsstelsel van de hond is dus van groot belang bij de inzet van balansmaterialen voor de hond. Alleen op die manier kunnen bepaalde oefeningen veilig worden uitgevoerd en wordt de kans op overbelasting en blessures zo klein mogelijk gemaakt.
In een blog op de website van haar hondenschool stelt Sam Turner nog enkele belangrijke vragen aan iedereen die les geeft of wil gaan geven op het gebied van balans- en coördinatietraining:
– Op welke leeftijd kunnen honden beginnen met kracht training?
– Welke signalen geven honden wanneer zij pijn hebben of het te moeilijk vinden?
– Weet jij wanneer je een hond kunt vragen op te zitten zonder steun?
– Waarom mag een pup niet stil staan op een grote balansbal?
– Wat is het belang van de hond om een rondje op een krukje te kunnen draaien?
– Zie jij de kleine bolling, vachtverandering, spiertrekjes in het lijf, zodat je kunt zien wat de oefeningen met de honden doen?
Als je deze vragen niet met zekerheid kan beantwoorden, doe je er verstandig aan nog even terug te gaan naar de schoolbanken voor je besluit om balansoefeningen op te nemen in je lesaanbod of in de dagelijkse training met je eigen hond. We moeten immers niet vergeten dat dit alles net zo goed geldt voor mensen die thuis aan de slag gaan met allerlei zelf aangeschafte materialen of huis-, tuin-, en keukenspullen.
Omdat de meeste honden graag werken voor hun eigenaar en daarbij over hun eigen grenzen heen kunnen gaan, hebben wij de verantwoordelijkheid die grenzen voor hen aan te geven.
Lesaanbod
Een laatste onderwerp dat ik wil bespreken met betrekking tot het doorslaan in de hype is de wijze waarop veel hondenscholen balanstrainingen integreren in hun normale lesaanbod. Naast het feit dat er lang niet altijd genoeg kennis in huis is om dit soort lessen te geven (zoals hierboven beschreven), vergeet men nog wel eens dat ‘gewone’ gehoorzaamheidstrainingen ook heel belangrijk blijven. Men is zo enthousiast geworden over de vele mogelijkheden op het gebied van balanstraining en het gebruik van al die leuke materialen dat gehoorzaamheidslessen soms in zijn geheel worden vervangen door cursussen balans- en coördinatietraining.
Natuurlijk is het logisch dat een hondenschool wil voldoen aan de vraag; balanstraining is nu eenmaal ‘hot’ en veel cursisten vinden het geweldig zoiets te doen met hun hond. De veiligheid en het welzijn van de hond mogen hierbij echter niet ondergesneeuwd raken! Daarnaast is het mijns inziens vrij risicovol om minder aandacht te besteden aan zaken als de lichaamstaal van de hond, opvoeding, training, communicatie, verzorging, enzovoort. Als mensen zich alleen nog maar gaan focussen op het doen van leuke ‘kunstjes’ met de hond, dan schiet men niet alleen volledig voorbij aan het doel van balanstraining maar ook aan het doel van hondenscholen, namelijk het begeleiden van mensen in het opvoeden en trainen van hun hond. Uiteraard valt het doen van balansoefeningen ook onder de noemer ’training’ maar honden leren hierbij niet hoe zij bijvoorbeeld met soortgenoten om moeten gaan, wat sociaal wenselijk gedrag is, dat zij moeten komen als zij geroepen worden, dat het belangrijk is dat zij contact met de eigenaar maken of hoe zij moeten omgaan met allerlei verschillende prikkels.
Daarnaast leren mensen niet hoe zij de lichaamstaal van hun hond moeten lezen, hoe zij ervoor kunnen zorgen dat hun hond zich veilig voelt in onze drukke maatschappij, hoe zij moeten omgaan met problematisch gedrag, hoe zij hun hond kunnen leren zich te beheersen en hoe zij het beste kunnen communiceren met hun hond.
Conclusie
Samenvattend zou je kunnen stellen dat de balans eigenlijk een beetje zoek is als balanstraining de overhand krijgt. Laat je niet meeslepen door de hype en hou in de gaten wat echt belangrijk is; de hond – en de samenwerking met de eigenaar – moet centraal blijven staan, niet het kunnen uitvoeren van zoveel mogelijk ingewikkelde oefeningen.
De ideale oplossing is misschien nog wel een zorgvuldig overwogen combinatie van gehoorzaamheidstraining en balans- en coördinatietraining, mits de instructeur over voldoende kennis beschikt met betrekking tot het bewegingsstelsel van de hond en het evenwicht tussen belasting en belastbaarheid goed in de gaten houdt. Op die manier kan deze vorm van training werkelijk bijdragen aan het lichamelijke en geestelijke welzijn van de hond.
(Tekst: Charlotte Phebe Post. Foto’s: Liesbeth Hogendoorn. Artikel gepubliceerd in Hondenmanieren nummer 9, 2016)
1 gedachte over “SLAAT DE BALANS DOOR? – De populariteit van balans- en coördinatietraining.”